ĐÔI ĐIỀU VỀ BÀI HÁT VÀ BÀI THƠ KHÚC HÁT SÔNG QUÊ

                                                          Lê Huy Mậu

Như nhiều người đã biết, khúc hát sông quê là một chương trong trường ca thời gian khắc khoải tôi viết vào năm 2002. Khi viết xong trường ca này, tôi cũng tâm đắc lắm, có đưa cho một số người xem, có người bảo được, người bảo chưa được. Xong tôi vất bản thảo vào đâu đó không đoái hoài gì đến nó nữa. Cuối tháng 8 năm 2002, nhà thơ , nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo vào Vũng tàu dự trại sáng tác của Hội âm nhạc Việt nam, tôi có gửi cho anh 5 bài thơ ( trong đó có bài khúc hát sông quê) để anh chọn in vào báo thơ của Hội nhà văn. Bấy giờ là một buổi chiều xâm xẩm tối, tôi và anh có đi uống rượu do một người quen cuả Nguyên Trọng Tạo mời. Anh ở phòng số 306 thì phải.? Do anh cũng đã uống lừng xừng rồi nên tôi đặt tập bản thảo trên bàn viết rồi về. Sáng hôm sau, vào khoảng 8 giờ, Nguyễn Trọng Tạo gọi điện hỏi tôi ăn sáng chưa, ra đây ăn sáng. Gặp tôi, anh nói ngay, phổ được bài thơ của Mậu rồi, để mình hát thử cho Mậu nghe nhé! Tôi thấy anh cầm một tờ giấy mới ký âm nguệch ngoac, anh lấy giọng hai ba lần mới hát. Thú thật là, ngay câu đầu tiên của bài hát : Quá nửa đời phiêu dạt/ con lại về úp mặt vào sông quê đã khiến tôi thấy bồi hồi, xúc động rồi. Rồi những câu tiếp theo, rồi cả bài hát được Nguyên Trọng Tạo hát trọn vẹn, không ngắc ngứ chỗ nào cả. Đến điệp khúc của bài hát thì chính Nguyễn Trọng Tạo cũng đã tự nhập đồng vào bài hát rồi. Sau này, anh bảo tôi nghe xong thì đực mặt ra, và bảo, anh làm tôi nổi tiếng đến nơi rồi! Đó là anh nói thế, chứ thực ra, không phải chỉ có tôi, mà Nguyễn Trọng Tạo  cũng thật sự bị lời ca, bị giai điệu của bài ca của chính mình làm cho ngây ngất trong phút giây sau đó. Ngày ấy, tôi đang bị rối loạn tiền đình nặng, nghe xong bài hát tôi nằm vật ra giường, không phải chỉ do xúc động về bài hát mà cả do tiền đình chóng mặt lúc nào cũng muốn nằm. Hình như lúc ấy tôi có bình luận gì đó, nhưng có nói câu như anh Tạo nói không thì không còn nhớ!  Tôi và Nguyễn trọng Tạo có trao đổi qua về một số tình tiết của bài hát, ví như: Nguyễn Trọng Tạo có bảo tôi, câu thơ của Mậu là qua nửa đời phiêu dạt nhưng vào bài hát thành ra quá nửa đời, nhưng anh bảo, như thế có khi lại hóa hay, và anh nhắc đi nhắc lại câu mở đầu khi qua, khi quá mấy lần. Còn một câu anh bảo tiếc lắm mà không làm sao đưa vào được, đấy là câu cá dưới sông cũng có tết như người. Một vài chỗ nữa anh cũng cân nhắc từ ngữ  rất kỹ như câu từng vị heo may trên má em hồng,  câu thơ là ta nếm vị heo may trên má em hồng, anh khen chữ nếm hay, nhưng vào bài hát phải thế thôi!

 Trước khi bài hát được đài truyền hình Việt nam tổ chức giới thiệu trong chương trình tác phẩm mới do ca sĩ Anh Thơ trình bày, hôm bế mạc trại, ca sĩ Thanh Phong của đoàn ca múa Bà rịa- Vũng tàu cũng đã hát bài khúc hát sông quê, và ngay lúc đó anh và cả tôi nữa đã nhận đươc nhiều cảm tình của người nghe về bài hát đó.

Mỗi tác phẩm đều có đời sống riêng của nó. Sau này, khi bài hát đã dành được sự mến mộ của những người yêu âm nhạc rồi, có nhiều bạn đọc đã tìm đọc nguyên tác bài thơ khúc hát sông quê của tôi. Ai cũng biết rằng, âm nhạc đã chắp cánh cho bài thơ đến được với đông đảo người xem. Một cách công bằng, không phải khiêm tốn, khúc hát sông quê là một tuyệt phẩm âm nhạc của Nguyễn Trọng Tạo, phần thơ,  nhiều lắm là. bài thơ của tôi, trước hết là nó tạo ra được một xúc động ban đầu cho Nguyễn Trọng Tạo, nhắc nhớ ( tôi nhắc lại, nhắc nhớ chứ không phải là nhắc nhở) hồn quê trong anh, và vì vậy, bài hát mới thực sự gây được sự cộng hưởng sâu rộng trong lòng độc giả nhiều vùng miền trong cả nước.

          Tính đến nay, bài khúc hát sông quê đã được 13 tuổi. Cùng với ca khúc khúc hát sông quê, bài thơ của tôi cũng được xuất bản nhiều lần, được đưa lên một số trang web trong và ngoài nước. Nhân ngày thơ Việt nam lần thứ tám (2010), tác giả bài thơ được hân hạnh đọc nguyên bài thơ trên diễn đàn thơ Văn miếu Quốc Tử Giám!  Tôi và nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo đươc đón tiếp hết sức trọng thị tại Diễn Châu quê anh và Thanh Chương quê tôi. Nhiều tấm lòng của bạn đọc, bạn nghe đài dành cho Nguyễn Trọng Tạo và tôi xúc động không sao kể xiết. Bạn bè, người thân của tôi ở quê, bạn bè lính Trường Sơn xưa, bạn bè văn nghệ, cũng đã dành cho Nguyễn Trọng Tạo và tôi sự quý mến, thân tình hiếm có. Tuy không phải lúc nào cũng ngây ngất trong “ vinh quang” mà nhiều khi cũng thật mệt mỏi về nó.

          Những lúc thanh vắng, trầm tĩnh nhất, tôi thường đọc lại bài thơ khúc hát sông quê của mình, không phải để tự sướng , mà để tự biết, tự đặt câu hỏi và có cả để củng cố sự tự tin vào bài thơ của mình , nhưng,  thành thật mà nói, cái mình làm được trong bài thơ, theo tôi, là không phải mình làm thơ, mà chính là để thơ nó làm mình, nó quy định ngôn ngữ biểu đạt, nó dẫn dắt mình theo trật tự, theo triết lý của nó.

         

Cảm ơn nhà thơ- nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo đã cho tôi có được vinh dự từ bài hát này!

                                                LHM